Điểm mới đáng chú ý là dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) bổ sung nhiều quy định để hoàn thiện tổ chức bộ máy của toà án. Trong đó, dự thảo luật quy định Tòa án nhân dân phúc thẩm thay cho Tòa án nhân dân cấp tỉnh; Tòa án nhân dân sơ thẩm thay cho Tòa án nhân dân cấp huyện.
Sáng 7.9, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Tư pháp tổ chức phiên họp toàn thể thẩm tra dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi). Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga chủ trì và điều hành phiên họp.
Tham dự phiên họp có các Phó Chủ nhiệm và Ủy viên Ủy ban Tư pháp; Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến cùng các đơn vị hữu quan.
LS. TS. Đỗ Ngọc Thịnh, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Ủy viên Ủy ban Tư pháp,
Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam tham dự phiên họp.
Đề cập về sự cần thiết sửa đổi dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, Tòa án nhân dân tối cao đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành hữu quan soạn thảo dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).
Theo ông Tiến, hệ thống Tòa án đang đứng trước những thách thức lớn như yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, trách nhiệm ngày càng lớn; số lượng vụ việc phải giải quyết ngày càng tăng, với tính chất ngày càng đa dạng, phức tạp; yêu cầu nội luật hóa cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, giải quyết vụ việc có yếu tố nước ngoài phát sinh nhiều vấn đề mới…
Thực trạng đó đang đặt ra yêu cầu phải nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử.
Do vậy, theo ông Tiến phải xây dựng hành lang pháp lý phù hợp thông qua việc sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, pháp luật liên quan và bố trí các điều kiện bảo đảm để các Tòa án hoàn thành nhiệm vụ.
Từ đó, nâng cao vị thế, uy tín, tạo điều kiện để Tòa án Việt Nam phát triển ngang tầm với trình độ phát triển chung của các Tòa án trong khu vực và trên thế giới.
Ông Tiến cũng khẳng định, việc sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 là khách quan và cần thiết.
Dự án luật gồm 151 Điều được bố cục thành 9 chương; trong đó, bổ sung 51 điều mới, sửa đổi 93 điều, giữ nguyên 7 điều.
Điểm mới đáng chú ý là dự thảo bổ sung nhiều quy định để hoàn thiện tổ chức bộ máy của toà án. Trong đó, dự thảo luật quy định Tòa án nhân dân phúc thẩm thay cho Tòa án nhân dân cấp tỉnh; Tòa án nhân dân sơ thẩm thay cho Tòa án nhân dân cấp huyện.
Ông Tiến lấy ví dụ Tòa án nhân dân phúc thẩm Hà Nội, Tòa án nhân dân sơ thẩm Hoàn Kiếm.
Theo Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, quy định trên để thể chế hóa nhiệm vụ “bảo đảm tính độc lập của tòa án theo thẩm quyền xét xử” được đề ra tại Nghị quyết số 27 của Trung ương.
Việc thay đổi nêu trên không ảnh hưởng đến hoạt động và quan hệ phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp nhưng sẽ góp phần thực hiện nguyên tắc độc lập xét xử và khẳng định địa vị pháp lý của toà án trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Văn bản tham gia ý kiến đối với dự thảo do Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long thừa uỷ quyền của Thủ tướng ký ngày 6.9 cho biết, Chính phủ nhất trí với chủ trương xây dựng hệ thống toà án độc lập theo thẩm quyền xét xử.
Nhưng Chính phủ nhận thấy dù dự thảo luật đổi tên, Tòa án nhân dân sơ thẩm, Tòa án nhân dân phúc thẩm vẫn sắp xếp theo đơn vị hành chính và không làm giảm số lượng các toà án, chưa thể hiện đặc thù của mô hình tổ chức toà án theo thẩm quyền xét xử.
Ngoài ra, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các toà án này không thay đổi mà vẫn giữ nguyên như quy định hiện hành.
Bên cạnh đó, thay đổi này của dự thảo luật mới chỉ dừng lại ở thay đổi tên gọi của các TAND mà chưa có sự thay đổi nào về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của hệ thống toà án để đáp ứng với chủ trương của Đảng được nêu tại Nghị quyết số 27.
